Αρχική σελίδα

Η Δυτική Μακεδονία διανύει μία από τις κρισιμότερες περιόδους των τελευταίων ετών. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) περιλαμβάνει μία σειρά στόχων, μεταξύ των οποίων είναι η σταδιακή κατάργηση του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή έως το 2028 και η ταυτόχρονη αξιοποίηση των ΑΠΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στην Ευρωπαϊκή Πολιτική για τη μετάβαση σε μία κλιματικά ουδέτερη οικονομία, η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα η οποία ανακοίνωσε την πλήρη απολιγνιτοποίησή της.

Η ενεργειακή μετάβαση πρόκειται να πλήξει τις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, η οικονομία των οποίων ήταν άμεσα συνδεμένη με τη λειτουργία των λιγνιτικών εργοστασίων. Για 50 και πλέον χρόνια η Δυτική Μακεδονία αποτέλεσε την ενεργειακή καρδιά της χώρας παράγοντας το 75% της εγχώριας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τη λειτουργία 5 ατμοηλεκτρικών σταθμών στην περιοχή. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του τοπικού ΑΕΠ στηριζόταν στη λιγνιτική δραστηριότητα, η ραγδαία μετάβαση της περιοχής στη μεταλιγνιτική εποχή συνοδεύεται από σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις.

Η απεξάρτηση από τον λιγνίτη αποτελεί θέμα υψίστης εθνικής σπουδαιότητας και για την επιτυχή της έκβαση βασική προϋπόθεση είναι η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς. Να περιλαμβάνει πολιτικές στήριξης των περιοχών, των επιχειρήσεων και των πολιτών που πλήττονται από τα μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής με προτεραιότητα. Για το σκοπό αυτό εκπονήθηκαν, με τη βοήθεια αρμόδιων διεθνών οργανισμών, σχέδια “δίκαιης μετάβασης” (Just Transition), προτεραιότητα των οποίων είναι η διασφάλιση των θέσεων εργασίας, η επανακατάρτιση και επανεκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, η εξασφάλιση της κοινωνικής ισότητας, η οικονομική ευημερία και η περιβαλλοντική προστασία των λιγνιτικών της περιοχών. Η Ρήτρα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης που υιοθέτησε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τις λιγνιτικές περιοχές περιλαμβάνει σειρά πρωτοβουλιών οι οποίες διατρέχουν το σύνολο των αναπτυξιακών παρεμβάσεων όλων των υπουργείων με στόχο την άμβλυνση του οικονομικού και κοινωνικού κόστους της μετάβασης. Η υλοποίηση των σχεδίων αυτών χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, από εθνικούς πόρους και από τη μόχλευση ιδιωτικών πόρων.

Η υλοποίηση της Δίκαιης Μετάβασης, που σχεδιάστηκε από την Επιτροπή Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) και πλέον συντονίζεται από την Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ), αποτελεί τη μεγαλύτερη αναπτυξιακή και κοινωνική πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η Ελλάδα την τρέχουσα δεκαετία.

Στη συγκυρία αυτή, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας έχει αναδειχθεί ως ένας από τους στρατηγικούς εταίρους τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση του νέου αναπτυξιακού μοντέλου της περιοχής. Αποτελεί κεντρικό πυρήνα στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου οικοσυστήματος καινοτομίας, με εξειδίκευση στην καθαρή ενέργεια και στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες και πρωταγωνιστεί στην επανεκπαίδευση και επανακατάρτιση του εργατικού δυναμικού της περιοχής. Ο ρόλος του Πανεπιστημίου στη διαδικασία αυτή αναδείχθηκε εμφατικά από τον Πρωθυπουργό της χώρας κ. Κυριάκο Μητσοτάκη ο οποίος σε συνάντησή του με τις Πρυτανικές Αρχές του Ιδρύματος ανέφερε «δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ένα σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης χωρίς την έντονη εμπλοκή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας».